Kultura

Majątek ziemski rodziny Żeleńskich w Grodkowicach historię swą wiąże przede wszystkim z rolnictwem. Jednak sprawy kultury ciągle przewijały się w dziejach tej rodziny.

Już żyjący w I poł. XIX w. Marcjan Żeleński (zamordowany w 1846 r. podczas rzezi galicyjskiej) był znanym w okolicy pianistą amatorem, próbującym także komponować. Synowie Marcjana odziedziczyli po ojcu zdolności muzyczne. Władysław Żeleński (ur. w 1837 r.), został zawodowym muzykiem, słynnym kompozytorem oraz pedagogiem, założycielem Konserwatorium Muzycznego w Krakowie. Uznawany jest za jednego z najwybitniejszych kompozytorów polskich końca XIX w. a w dziedzinie twórczości pieśniarskiej i operowej zdobył miano następcy Moniuszki (skomponował prawie 100 pieśni oraz 4 opery). Jego dorobek dopełniają ponadto 2 symfonie, 3 uwertury, muzyka do 3 dramatów, koncert fortepianowy, 8 kantat, utwory kameralne i chóralne. W twórczości swej o rysach neoromantycznych nawiązywał do polskiego folkloru i tradycji klasycznych.

Inny z synów Marcjana, Stanisław Żeleński, który pozostał na ojcowiźnie w Grodkowicach i prowadził majątek, także przejawiał talent muzyczny. Po ukończeniu studiów prawniczych na UJ, przebywał przez 2 lata w Pradze gdzie kształcił się muzycznie pod okiem słynnego wirtuoza Aleksandra Dreyschocka. Grał pięknie na wiolonczeli, urządzając z przyjaciółmi w dworze koncerty domowe.

Zainteresowania artystyczne kontynuowali w rodzinie trzej synowie kompozytora Władysława: Tadeusz, Stanisław-Gabriel i Edward. Tadeusz Żeleński (Boy), z wykształcenia lekarz, został znanym literatem (publicysta, tłumacz literatury francuskiej, krytyk, autor wierszy i tekstów piosenek satyrycznych dla kabaretu „Zielony Balonik”). Jako młody chłopiec spędzał wakacje wraz z braćmi u stryjostwa w Grodkowicach, o czym wspomina w swoich pismach. Brat Tadeusza, Stanisław-Gabriel Żeleński, studiował architekturę, malarstwo i rzeźbę na wydziale budownictwa Politechniki Lwowskiej. Założył znany i działający do dziś „Krakowski Zakład Witrażów S. G. Żeleński”. Witraże z tego zakładu zdobią do dzisiaj wiele zabytków Krakowa i innych miejsc w Polsce. Projektowali dla zakładu m.in. Wyspiański i Mehoffer. Trzeci z braci, Edward Żeleński, z wykształcenia prawnik pracujący w banku, zajmował się dziennikarstwem pisząc m.in. recenzje muzyczne i współpracował z bratem Boy’em w Zielonym Baloniku gdzie grał na fortepianie.

Muzyka i kultura powróciła do Grodkowic w 1997 roku kiedy to z inicjatywy Marty i Ireneusza Trybulców oraz Zakładu Doświadczalnego IHAR zainaugurowano festiwal „Muzyka w Pałacu Żeleńskich”. Przez pewien czas odbywał się tu także cykl imprez pn. „Spotkania w Pałacu Żeleńskich”. Na przestrzeni lat wystąpiło wielu wykonawców muzycznych, m.in. Elżbieta Towarnicka, Jan Oberbek, Paweł Kubica, Grzegorz Turnau, Maciej Zembaty, Krzysztof Pełech, Marta Trybulec, Witold Wrona, Karol Kozłowski, Jolanta Pawlik, „Obligato”, „Reiner Trio”, „Camerata Cracovia”, „Four Strings Quartet”.Gościli tu także znani aktorzy – Jerzy Trela, Edward Lubaszenko, Krzysztof Globisz, Andrzej Grabowski, Jerzy Zelnik, Grażyna Barszczewska, Krzysztof Górecki oraz znany z legendarnego programu telewizyjnego „W starym kinie” znawca filmu przedwojennego -  Stanisław Janicki

W 2002 roku odbył się koncert z okazji stulecia pałacu, z udziałem Anny Dymnej i Jana Korwin-Kochanowskiego. W programie znalazła się m.in. muzyka fortepianowa Władysława Żeleńskiego oraz czytane przez aktorów fragmenty pamiętników tego kompozytora jak również ostatniego dziedzica majątku, Karola Żeleńskiego.     

Rok 2003 był niezwykle ważny dla tego miejsca, bowiem z inicjatywy Marszałka Województwa.

Pod podanymi poniżej linkami można posłuchać utowrów, których twórcą był Władysław Żeleński:

https://www.youtube.com/watch?v=IgtP32VhAaE

https://www.youtube.com/watch?v=UtSmZGq81FE

https://www.youtube.com/watch?v=bO_u_6QAV3Y

https://www.youtube.com/watch?v=hvujC2t0QFc

https://www.youtube.com/watch?v=CCSIcv6eih4

https://www.youtube.com/watch?v=RIqCRS_intM