Koncerty

Koncerty pn. „Muzyka w Pałacu Żeleńskich” oraz „Spotkania w Pałacu Żeleńskich” odbywają się tutaj od 1997 roku. Ich inicjatorami są Marta i Ireneusz Trybulcowie sprawujący kierownictwo artystyczne. Na przestrzeni lat wystąpiło wielu wykonawców muzycznych, m.in. Elżbieta Towarnicka, Jan Oberbek, Paweł Kubica, Grzegorz Turnau, Maciej Zembaty, Krzysztof Pełech, Marta Trybulec, Witold Wrona, Karol Kozłowski, Jolanta Pawlik, „Obligato”, „Reiner Trio”, „Camerata Cracovia”, „Four Strings Quartet”. Gościli tu także aktorzy – Jerzy Trela, Edward Lubaszenko, Krzysztof Globisz, Andrzej Grabowski, Jerzy Zelnik, Anna Dymna, Grażyna Barszczewska, Jan Korwin-Kochanowski, Krzysztof Górecki oraz znany z legendarnego programu telewizyjnego „W starym kinie” znawca filmu przedwojennego - Stanisław Janicki.

W chwili obecnej grodkowickie koncerty poświęcone są przede wszystkim twórczości Władysława Żeleńskiego, naszego wielkiego kompozytora urodzonego w tym miejscu.

W 2014 r. odbyła się pierwsza edycja „Festiwalu Twórczości Władysława Żelenskiego”, w której wzięły udział pianistki – Joanna Ławrynowicz i Maria Gabryś a także Lucyna Fiedukiewicz – skrzypce i Łukasz Tudzierz – wiolonczela.Celem festiwalu jest promocja i popularyzacja twórczości tego narodowego kompozytora i wielkiego Polaka, którego nazwisko figuruje w światowych encyklopediach i leksykonach.

Notka biograficzna o kompozytorze

Władysław Żeleński urodził się w dniu 6 lipca 1837 r. w majątku rodzinnym Grodkowice, w starym, nie istniejącym już dziś dworze, pochodzącym jeszcze z końca XVII wieku. Ojciec jego, Marcjan, dawny wojskowy i powstaniec z 1831, uprawiał amatorsko grę na fortepianie, a nawet próbował sił w zakresie kompozycji, nie myślał jednak o karierze artystycznej dla swojego syna. Życie Władysława ułożyło się jednak inaczej. Gdy po tragicznej śmierci ojca, który zginął podczas wypadków 1846 roku, przeniósł się wraz z matką i rodzeństwem do Krakowa, już jako 9-letni chłopiec rozpoczął naukę muzyki i bardzo wcześnie postanowił poświęcić się jej zawodowo. Jego pierwszym nauczycielem był Kazimierz Wojciechowski (fortepian i skrzypce), potem uczył się u Jana Germasza (fortepian) i Franciszka Mireckiego (podstawy kompozycji). Po ukończeniu gimnazjum św. Anny w Krakowie w 1857 r., rozpoczął studia filozoficzne na Uniwersytecie Jagiellońskim i kontynuował je w Pradze, uzyskując doktorat na Uniwersytecie Karola. Równocześnie studiował w Czechach grę organową, kontrapunkt i harmonię u Józefa Kreiciego. W 1866 r. wyjechał do Paryża podejmując studia w dziedzinie kompozycji u Henryka Rebera w Konserwatorium Paryskim i prywatnie u Bertolda Damckego.

Po powrocie do Polski Żeleński przeniósł się z Krakowa do Warszawy i 15 kwietnia 1872 r. poślubił Wandę Grabowską. Tam komponował, dyrygował wykonaniami swoich dzieł, a także zajmował się pedagogiką (profesor harmonii w Instytucie Muzycznym) i działalnością muzyczną (dyrektor artystyczny Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego).

W 1881 r. powrócił wraz z rodziną do Krakowa. Tu, dzięki jego staraniom otwarto w 1887 r. Konserwatorium Krakowskie, które dało początek dzisiejszej Akademii Muzycznej, w związku z czym Żeleński uważany jest za pierwszego rektora tej uczelni. W 1904 r. stracił darzoną głębokim uczuciem żonę. W 1907 r. wstąpił Żeleński w związek małżeński po raz drugi, żeniąc się z Teklą z Symonowiczów. Zmarł 23 stycznia 1921 r., dwa lata po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Jego grób znajduje się na Cmentarzu Rakowickim.

Jak wynika z ostatnich badań opartych na źródłach epistolarnych, kompozytor już po opuszczeniu ziemi rodzinnej często bywał w tych stronach u swych krewnych, zarówno w Grodkowicach, jak i u drugiego z braci w pobliskiej Cichawie. To tutaj właśnie, w czasie jednego z pobytów, napisał I akt opery Konrad Wallenrod. Do dziś w rodzinie przetrwała anegdota, że jeżeli w Grodkowicach pojawiał się stroiciel fortepianów, był to niechybny znak zbliżającej się wizyty Władysławostwa Żeleńskich.

Dorobek kompozytorski Władysława Żeleńskiego jest znaczny. Napisał blisko 100 pieśni solowych, 4 opery (Konrad Wallenrod, Goplana, Janek, Stara baśń), 8 okolicznościowych kantat, ponad 20 kompozycji chóralnych a capella i z towarzyszeniem instrumentów, 18 dzieł orkiestrowych (m.in. 3 uwertury i 2 symfonie oraz muzykę do 3 dramatów), 25 preludiów organowych, 19 kompozycji kameralnych, prawie 30 utworów na fortepian solo, 11 na fortepian na 4 ręce i 1 koncert fortepianowy. Spośród tej pokaźnej twórczości wiele dzieł zaginęło lub nie zostało jeszcze odszukanych. Nie ma m.in. obydwu jego symfonii, dwóch uwertur oraz dwóch spośród czterech kwartetów smyczkowych. Część jego kompozycji jest dostępna tylko w rękopisach.

Na czoło twórczości tego kompozytora wysuwają się trzy działy: operowy, kantatowy i pieśniarski. W dziedzinie twórczości operowej jest on kontynuatorem dzieła Moniuszki i najwybitniejszym po nim przedstawicielem polskiej muzyki dramatycznej. Trzy z czterech jego oper powstały na bazie dzieł Mickiewicza, Słowackiego i Kraszewskiego. Liczne kantaty świeckie, gł. w obsadzie na chór męski i orkiestrę, upamiętniają ważne rocznice i daty w życiu i historii naszego narodu. Najcenniejsze jednak chyba są pieśni, niezwykle wartościowe muzycznie, o niebanalnej melodyce, rozwiniętej harmonii i ciekawych, rozbudowanych akompaniamentach fortepianowych. Komponowane prawie przez całe życie, od czasów najwcześniejszych kiedy to w Krakowie zaczynał się uczyć kompozycji u F. Mireckiego. Pisane najpierw do tekstów Zaleskiego, Hanki, Mickiewicza, Syrokomli, Lenartowicza, Żmichowskiej, następnie do słów Krasińskiego, Kraszewskiego, Konopnickiej i Asnyka, w końcu do wierszy poetów młodopolskich – Tetmajera, Rydla, Malczewskiego. Te małe arcydzieła wyróżniają się znakomitym warsztatem kompozytorskim i bogactwem pomysłów muzycznych, idealnie dopełniających ich warstwę słowną – partia fortepianu przekracza w nich na ogół granice zwykłego akompaniamentu. Najtrafniej chyba scharakteryzował lirykę wokalną Żeleńskiego Antoni Sygietyński: Pieśni Żeleńskiego są to prawdziwe klejnoty formy, melodia jest wyrazem nastroju, a akompaniament ściślejszą charakterystyką tego wyrazu. Twórczość pieśniarska Żeleńskiego jest wybitna, nic dziwnego więc że zyskał on miano następcy Moniuszki.

Władysław Żeleński zajmuje ważne miejsce w historii polskiej muzyki: zalicza się go do najwybitniejszych kompozytorów polskich końca XIX w. Jest twórcą na wskroś narodowym. Swój zawód pojmował jako posłannictwo i misję społeczną. Jest w tej twórczości bardzo polski i słowiański a pierwiastki narodowe i ludowe stanowią ważny element jego dzieł.